اختلاف ارتفاع بين بلندترين و پست‌ترين نقاط استان به حدود 2400 متر مي‌رسد كه كوه شاهو در جنوب غربي استان با ارتفاع 3300 متر بلندترين و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود 900 متر كم‌ارتفاع‌ترين نقطه استان مي‌باشد كه اين اختلاف ارتفاع موجب به وجود آمدن اقليم‌‌هاي متفاوت مي‌گردد و اين موضوع از نظر گردشگري حايز اهميت است. از نظر تنوع اقليمي و وجود عوارض طبيعي و توپوگرافي، استان كردستان داراي جاذبه‌هاي متنوع و ارزشمندي است به ويژه اينكه اغلب شهرهاي استان به علت قرارگيري بر روي تپه‌هاي بلند و شكل تپه ماهوري آنها چشم‌اندازهاي زيبايي را به وجود آورده‌اند. بر اساس استانداردهاي جهاني دماي مطلوب و مناسب براي جهانگردان بين 20 تا 25 درجه سانتي‌گراد است كه با توجه به ميانگين دماي روزانه استان، از اواسط ارديبهشت تا اواسط مهر ماه بهترين ايام براي سفر گردشگران به اين منطقه است و ميانگين دماي ماه‌هاي اين دوره از 22 تا 28 درجه سانتي‌گراد متغير است، در دو ماهه اول سال يعني فروردين و ارديبهشت به علت بارندگي‌هاي زياد و در نتيجه سرسبزي منطقه بهترين زمان براي برگزاري تورهاي طبيعي و ديدار مسافران از طبيعت كردستان است. همچنين ميانگين 110 روزه تعداد روزهاي يخبندان در استان زمينه بسيار مناسبي براي ورزش و جشنواره‌هاي زمستاني همانند ورزش مفرح و هيجان‌انگيز اسكي، صعودهاي زمستاني به ارتفاعات استان و برگزاري جشنواره‌هاي زمستاني مانند جشنواره ي ساخت آدم‌برفي در استان را به وجود مي‌آورد.استان كردستان منطقه‌اي كوهستاني است كه با ارتفاع متوسط  2000 متر از سطح دريا از مرتفع‌ترين استان‌هاي كشور مي‌باشد. جهت گسترش و استقرار ارتفاعات در استان به گونه‌اي است كه نخستين بارندگي كه از توده‌هاي هواي باران‌زا كه به غرب كشور مي‌رسند، بر روي ارتفاعات اين منطقه صورت مي‌گيرد. ريزش‌هاي جوي در نقاط مرتفع به صورت برف و در بخش‌هاي كم‌ارتفاع غالباً به صورت باران مي‌باشد. ميانگين سالانه بارندگي در استان معادل 500 ميليمتر و بيشترين ميزان بارندگي مربوطه به شهرستان مريوان با ميانگين 800 ميليمتر در سال است .

رودخانه‌هاي اين استان عموماً به دو حوزه آبريز درياي خزر و درياچه ي اروميه مي‌ريزند و تعدادي نيز وارد كشور عراق مي‌شوند. رودخانه قزل‌اوزن كه شعبات آن شامل: قم‌چقاي، اوزن‌دره، تروال و شور مي‌باشد به درياي خزر مي‌ريزد. زرينه رود كه شاخه ي اصلي آن چم سقز (چوم) ناميده مي‌شود به همراه شعبه ي مهم آن يعني رودخانه خورخوره و ساير شعبات آن به درياچه ي اروميه مي‌ريزد. همچنين رودخانه ي سيمينه رود كه در سقز تاتاهو ناميده مي‌شود به درياچه اروميه مي‌ريزد. رودخانه سيروان كه طويل‌ترين رودخانه در كردستان است و شعبات مهم آن دزلي مريوان، گردلان، رزاب قطوند، گاودره و رودخانه قشلاق است وارد كشور عراق مي‌شود، به علت قرار گرفتن اين رودخانه‌ها در دره‌هاي عميق و «دِبي» زياد آنها در فصل بهار عموماً براي ورزش مفرح قايقراني و رافتينگ مناسب مي‌باشند، همچنين حواشي رودخانه‌ها محل زندگي پرندگان و رويش درختان و گل‌هاي وحشي است كه در بسياري از مسيرها به ويژه در اورامان رودخانه سيروان مناظر زيبايي را در دره‌ها و كوه‌ها به وجود آورده كه ديدن آنها براي هر توريستي جذاب و لذت‌بخش است.

استان داراي چهار درياچه زريوار در مريوان، درياچه پشت سد قشلاق در 15 كيلومتري شمال شهر سنندج، درياچه پشت سد گاوشان در 45 كيلومتري جنوب سنندج و درياچه پشت سد بوكان در شمال شهر سقز مي‌باشد، اين درياچه‌ها محل بسيار مناسبي براي اجراي برنامه‌هاي تورگرداني هستند.

همچنين پوشش جنگلي استان كردستان با وسعتي معادل 320 هزار هكتار در نواحي غربي استان قرار گرفته و بعد از جنگل هاي شمال كشور در مرتبه دوم قرار دارند اين جنگل ها از شمال بانه شروع شده و شهرستان مريوان و قسمت جنوب غربي استان را نيز در بر مي‌گيرد و بيشتر شامل بلوط، مازو، گلابي‌وحشي، زبان گنجشك، آلبالوي وحشي مي‌باشند، تركيب كوه، جنگل و رودخانه در مناطق غربي استان مناظر و چشم‌اندازهاي زيبايي را به وجود آورده است كه بيشتر دوستداران طبيعت را به خود جذب كرده است، به دلايل ذكر شده و بر اساس گزارش‌هاي سازمان محيط زيست استان، 34 شكارگاه در منطقه وجود دارد، اين شكارگاه‌ها به علاوه مناطق حفاظت شده تعداد زيادي از انواع پستانداران، پرندگان و خزندگان همانند آهو، قوچ و ميش ارمني، خرس قهوه‌‌اي، گراز، گرگ، گربه پالاس، خرگوش و انواع پرندگان را در خود جاي داده اند. تمامي عوامل ذكر شده به همراه عدم سابقه وجود و يا تكرار بلاياي طبيعي همانند زمين‌لرزه و... استان كردستان را در محيط بسيار مطلوبي براي گردشگران قرار داده است.

قسمت وسيعي از سنندج، مريوان و سرزمين‌هاي اطراف آن‌ها تا جنوب كُردسـتان بخش كوهستاني غربي را تشكيل مي‌دهد. اين ناحيه، يكنواختي و سستي جنس زمين اشكال مشابهي را به وجود آورده كه از ويژگي‌هاي آن كوه‌هاي گنبدي شكل با شيب يكنواخت و ملايم با دره‌هاي باز است. اين يكنواختي را با طبقات آهكي سخت و سنگ‌هاي دروني كه بين لايه‌هاي سست ظاهر مي‌شوند، درهم ريخته و آن را به صورت صخره‌هاي عريان در آورده است. نوع مشخص اين ناهمواري‌ها، ناحيه‌ی كوهستاني چهل چشمه در بين مريوان و سقز است كه دنباله پستي بلندي‌هاي اين ناحيه را درجنوب و مشرق، تشكيل داده‌اند و دامنه‌ی غربي آن تا داخل كشور عراق كشيده شده است. دراين ناحيه شعبه‌هاي رود قزل اوزن در شرق وشمال شرقي و رود سـيروان در جنوب چهره زمين را به طو كامل تغيير داده‌اند. بخـش كوهسـتاني شرقي، قسمت‌هاي شرقي سنندج را در بر مي‌گيرد و در حـد فاصـل ناحيه غربي و شـرقي، يك رشـته از ارتفاعات آتشفـشاني شمـالي ـ جنـوبي را به وجـود مـي‌آورد. در شرق اين كوه، شهرستان‌هاي قروه و بيجار قرار گرفته‌اند كه شكل زمين در آن‌ها با پستي و بلندي‌هاي ناحيه غربي به كلي متفاوت است از ويژگي‌هاي اين ناحيه، وجود يك حصار كوهستاني متشكل از سنگ‌هاي رسوبي و دیگرگوني است كه دشت‌هاي مرتفع هموار و تپه ماهوري را احاطه كرده است. در اين ناحيه به استثناي كوه‌هاي بيجار، دشت‌هاي نسبتاً وسيعي نيز وجود دارد. اين دشت‌ها به وسيله‌ی شعبه‌هاي رود قزل اوزن قطع شده و به صورت تپه ماهور در آمده‌اند. مرتفع‌ترين دشت اين ناحيه «هوه تو» خوانده مي‌شودكه با 2200 متر ارتفاع در شمال سنندج واقع شده است. بلندترين كوه‌هاي اين ناحيه، شاه‌نشين در شمال بيجار، شيدا در مركز و پنجه علي بين قروه وسقز است.