شهرستان كامياران در جنوب استان كردستان و در فاصلهی 70 كيلومتري جنوب سنندج و در مرز دو استان كردستان و كرمانشاه و مابين مراكز اين دو استان قرار گرفته است ارتفاع اين شهر از سطح دريا 1440 متر و داراي مناطق جنگلي و ييلاقي زيادي ميباشد قسمت اعظم كوه بزرگ و با عظمت شاهو به عنوان مرتفعترين نقطه استان (3390 متر) و رودخانهی خروشان سیروان در اين شهرستان واقع شده است اين شهرستان به عنوان مدخل جنوبي استان و قرارگيري به راه عبور اصلي و ارتباطي استانهاي جنوبي به منطقهی غرب و شمال غرب از اهميت ويژهاي برخوردار است هرچند كه مدت زيادي از تبديل شهر كامياران به شهرستان نميگذرد اما وجود كتيبهها و سنگنوشتههاي موجود در روستاي تنگيور واقع در 40 كيلومتري شمال غربي شهر كامياران مربوط به آشوريان و وجود مساجد عبداللهي در روستاي تنگيور و بزوش حاكي از سابقه سكونت در قبل از اسلام و گرويدن مردم شهرستان به دين مبين اسلام، در صدر اسلام است.
شهرستان كامياران از نقاط تفرجگاهي قابل توجهاي برخوردار است كه اهم آنها رشته كوه شاهو، كوه شيرين سوار، باغ شيخ عمر در پالنگان، درهی باشكوه تنگيور، منطقهی ديدني شيلات پالنگان، نقاط زيباي حوالي روستاي نير و تنگيسر، نقاط زيباي روستاهاي نشور تا دامنه كوه آوالان رودخانهی كاوهرود و درياچهی سد عظيم گاوشان ميباشد. همچنين به علت اعتقادات عميق مردم به دين مبين اسلام اين شهرستان داراي تكاياي مشهوري است كه تكاياي شيخ راغب حسامي، شيخ اسماعيل حسيني و تكيه خليفه حسين در شهر كامياران از جايگاه ويژهاي برخوردار هستند.
به علت وجود باغهاي فراواني كه در روستاهاي اطراف وجود دارد ميوههاي سردرختي مانند گردو، زردآلو، انار و بادام از صادرات اين شهرستان محسوب ميگردند بخش اعظم توتفرنگي به عنوان ميوهی فصل استان در باغات اين شهرستان توليد شده و همچنين به علت وجود مراتع مناسب در اين شهرستان و اهميت دامداري آن به عنوان مهمترین توليد كنندهی خامهی قالي در استان محسوب ميگردد به طوری که بيشتر استانهاي توليد كننده فرش دستباف جهت تهيه خامهی طبيعي فرش به مراكز توليد و فروش خامهی طبيعي در اين شهرستان مراجعه مينمايند.
مهمترین جاذبههاي گردشگري شهرستان كامياران
1- روستاي شگفتانگيز پالنگان
اين روستا در 50 كيلومتري شمالغربي شهر كامياران و در مسير جادهی كامياران به مريوان قرار گرفته و جادهی دسترسي به اين روستا آسفالت است.
بافت روستا از لحاظ معماري به صورت پلكاني است و رودخانهی تنگيور با زيبائي خاصي آبادي را به دو قسمت تقسيم نموده است. در فاصلهی 800 متري جنوب شرقي روستا چشمههاي پرآب شيخ خاتون، شيخ عمر، شيخ علاءالدين قرار گرفتهاند كه مجاروت اين چشمهها با رودخانهی تنگيور در كنار كوههاي سر به فلك كشيده، چشمانداز بسيار بديعي را به وجود آورده. همچنين وجود قلعهی تاريخي پالنگان كه آثار آن هنوز بر فراز اين چشمهها مانده است از ديگر جاذبههاي اين روستا است اين قلعه به مدت 472 سال مركز حكومت خاندان اردلان بوده است.
از ديگر جاذبههاي ديدني پالنگان مجتمع شيلات پرورش ماهي در كنار رودخانهی تنگيور است كه بيشتر گردشگران با توجه به تازگي و قيمت ارزان و طبخ ماهيها به روش سنتي، در همان محل غذاي خود را ميل مینمایند.
مردم اين روستا حدود 5 ماه از سال (از ابتداي ارديبهشت تا آخر شهريور ماه) محل سكونت خود را در روستا به جا گذاشته و در ارتفاعات در محلهاي ييلاقي به نام هوار زندگي ميكنند. كوچ موقت روستانشينان پالنگان از لحاظ فرهنگي و اجتماعي بسيار زيبا و قابل تأمل است.
2- كتيبه و نقش برجستهی تنگيور
در 45 كيلومتري شمال غرب شهرستان كامياران در نزديكي روستاي تنگيور به روي صخرهاي مرتفع در درهاي تنگ كتيبهاي با خط ميخي و زبان آشوري باستان همراه با نيمتنهی مردي در داخل تاقچهاي در دل صخره كندهكاري شده است طبق آخرين مطالعات انجام شده اين كتيبه متعلق به سارگن دوم پادشاه آشور است كه پس از ستايش خدايان دولت آشور به شرح پیروزیهای خود ميپردازد و احتمالاً نقش نيمتنهی مرد هم متعلق به شخص سارگن دوم ميباشد علاوه بر اهميت اين كتيبه از لحاظ تاريخي، منطقهی استقرار آن از لحاظ طبيعتگردي بسيار مهم است زيرا آبشارهاي طبيعي و فراوان درهی تنگيور از ديدنيترين نقاط استان است اين روستا در كنار روستاي پالنگان و زيارتگاه حضرت عكاشه قرار گرفته و بر اهميت آن ميافزايد.
3- زيارتگاه حضرت عكاشه
در فاصله 45 كيلومتري شمال غرب كامياران و بر سر راه جادهی آسفالته كامياران به مريوان در نزديكي روستاي كاشتر زيارتگاه يكي از اصحاب پيامبر به نام معينالدين روحاني معروف به حضرت عكاشه وجود دارد كه بسيار مورد احترام مردم استان است مردم منطقه معتقدند كه حضرت عكاشه از سوريه به اين محل آمده است در گذشته افراد بسياري حتي خارج از كشور به اين محل ميآمدند در كنار اين زيارتگاه امكانات رفاهي مانند پاركينگ، سرويس بهداشتي، آب آشاميدني و سكوهاي سيماني جهت استراحت زوار احداث شده است. فاصلهی نزديك اين زيارتگاه با روستاهاي ديدني تنگيور و پالنگان بر اهميت آن افزوده است.
4- زيستگاه شاهو
كوهستان رفيع و عظيم شاهو با ارتفاع 3390 متر بلندترين نقطه استان محسوب ميگردد و هرساله تعداد زيادي كوهنورد از داخل و خارج استان به اين كوه زيبا صعود مينمايند روستاهاي بسياري در دامنهی اين كوه بزرگ قرار گرفتهاند كه از جملهی آن ميتوان به روستاي لون سادات، شاهيني و ... اشاره نمود با توجه به ارتفاع، گستردگي و ميزان بارندگي حدود 800 مليمتري در سال زيستگاه مناسبي براي رشد انواع گياهان و زندگي جانوران فراهم شده است. زيستگاه شاهو از لحاظ تنوع گونهاي گياهي و جانوري با ارزش ميباشد و گونههايي مانند خرس قهوهاي، پلنگ (گونه كمياب)، سياهگوش، كل و بز، قوچ و ميش در آن زيست مينمايند.
5- درياچهی سد گاوشان
سد گاوشان در كيلومتر 45 جاده كامياران به سنندج در نزديكي روستاي گاوشان قرار گرفته و درياچهی زيباي اين سد و چشمانداز دره و كوههاي اطراف محيط بسيارخوبي را براي گردشگران به وجود آورده است.
6- رودخانهی سيروان
بخشي از رودخانهی سيروان به عنوان طولانيترين رودخانهی استان در اين شهرستان جريان دارد حواشي زيباي اين رودخانه محل استراحت گردشگران ميباشد.
7- ساير آثار تاريخي، مذهبي و طبيعي
- زيارتگاه شيخ عباس كومائين واقع در روستاي كومائين در 45 كيلومتري شمال شرقي كامياران
- ارتفاعات آوالان واقع در روستاي نشور (صعود سالانه گروههاي كوهنوردي)
- زيارتگاه و آب شفابخش مشهور به بايس پرنه در كيلومتر 3 جاده كامياران به سنندج