آثار تاریخی، بخش عمده‌ای از فرهنگ و تمدن ایرانیان محسوب می‌شود که در دوره‌های مختلف پابرجا مانده است. در این میان بناها، بافت‌ها و محوطه‌های باستانی فراوانی در کردستان واقع شده‌اند که هرکدام از آنها نشانی از هنر، معماری، فرهنگ و تمدن ایرانی دارند؛ اگر به این استان سفر کرده باشید در بازدید از موزه‌ها و بناهای قدیمی، متوجه تاریخ پرفراز و نشیب آن شده‌اید، گنجینه‌های ارزشمندی که برای دیدن هرکدام از آنها می‌توان ساعت‌ها وقت گذاشت.
از مهم‌ترین این گنجینه‌های تاریخی می‌توان به عمارت آصف (موزه مردم‌شناسی خانه کرد)، عمارت ملالطف‌ا... (موزه باستانشناسی)، عمارت و باغ وکیل، عمارت و چهارباغ خسروآباد، عمارت مشیردیوان، مسجد و مدرسه دارالاحسان(جامع سنندج)، پل قشلاق، بازار سنندج، معبد هراکلس و معبد میترا در قلعه‌شهر غار کرفتوی دیواندره، قلعه مریوان، پل تاریخی گاران در مریوان، ده‌ها بافت تاریخی در منظر منطقه جهانی هورامان در سروآباد، کاخ‌دژ زیویه و مسجد دو مناره در سقز، قلعه قم‌چقای و قلعه و پل تاریخی صلوات‌آباد در بیجار، قلعه و حمام قصلان و پل فرهادآباد در قروه، گنبد منصوب به امام‌زاده شیدا در دهگلان، زيارتگاه حضرت عكاشه و ...اشاره داشت.
موزه‌ها و بناهای تاریخی این استان جزء زیباترین و پربازدید‌ترین اماکن ایران هستند، که هر‌ساله گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور به شوق تماشای آنها به کردستان سفر می‌کنند؛ مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان در این‌رابطه می‌گوید: در سال گذشته بیش از ١٣٣ هزار گردشگر و مسافر از ۵ موزه و بنای تاریخی شاخص استان بازدید کردند.
منصور مهرزاد اظهار می‌کند: بالاترین حجم بازدید گردشگران از جاذبه‌های تاریخی استان در سال ١٤٠٢ به ترتیب مربوط به خانه کرد سنندج، غار کرفتو، موزه قرآن نگل، کاخ موزه خسروآباد و عمارت مشیردیوان است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان با بیان اینکه حفظ، نگهداری و معرفی بهینه موزه‌ها و بناهای تاریخی از سرمایه‌های با ارزش استان هستند، می‌افزاید: در سال گذشته بیش از ١٨ میلیارد تومان برای مرمت و بازسازی آثار تاریخی استان اختصاص یافت.
او عنوان می‌کند: مرمت و ساماندهی خانه تاریخی پیرشالیار هورامان تخت، ساماندهی بافت تاریخی سنندج، اجرای فاز اول موزه فرش بیجار مرمت موزه باستانشناسی سنندج، کاخ‌موزه خسروآباد، مسجد جامع سنندج از جمله اقدامات صورت گرفته این حوزه در سال گذشته بوده است.
مهرزاد یادآور شد: همچنین مرمت بخشی از مسجد شیخ مظهر سقز، حمام قصلان و پل فرهادآباد قروه، موزه مردم‌شناسی سنندج، قلعه و پل تاریخی صلوات‌آباد بیجار، خانه تاریخی خان احمدی، مسجد دومناره سقز، بازار تاریخی بیجار، حمام مرزبانی بانه، پل تاریخی قشلاق سنندج، قلعه حسن‌آباد سنندج، کاروانسرای تاژوانچی سقز، عمارت آیت‌ا... مردوخ کردستانی، مرمت خانه تاریخی پیرمرادی، کلیسای سنندج، تیمچه امیرتومان بیجار، عمارت مشیردیوان، مسجد تاریخی روستای کاشتر، عمارت حبیبی و پایگاه هورامان از دیگر اقدامات و برنامه‌های حوزه میراث‌فرهنگی استان در سال گذشته بوده است.