هورامان
هورامان منطقه ای فرهنگی جغرافیایی در غرب ایران است که میان دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده،مردمان این منطقه هزاران سال در تعامل با طبیعت در آن سکونت دارند. هورامان را می توان گنجینه تاریخی وذخیرگاه فرهنگی مناطق کر نشین غرب ایران بشمار آورد. هورامان زیست گاه آزاد و آباد غرب ایران و زاگرس،سرزمینی که همه عناصر اصلی آن اعم از موسیقی، ادبیات، معماری، باورها، آیین ها هنر و زبانش با بوی کوه،رنگ آسمان و سرشت آب آمیخته و فرهنگی انسانی و باستانی آمیخته در اسطوره ها و دامان طبیعت را خلقنموده، بگونه ای که می توان گفت فرهنگ هورامان ریشه در کوه و اندیشه بر فراز آسمان دارد.
هورامان منطقه ای است بسیار کوهستانی، خشن به لحاظ جغرافیایی و دارای موانع طبیعی متعدد که زندگیساکنان این منطقه را در تمامی زمینه ها تحت تاثیر قرار داده است. وجود کوههای بلند و صخرهای درههایعمیق و رودهای خروشان و چشمههای آب فراوان، باعث شده مردم هورامان در طول تاریخ سعی داشتهاند بامحیط خود با گونههای متعدد انطباق پیدا کرده و با آن سازگار شوند. وجود دو عنصر مهم آب و خاک همواره
باعث زایش و زندگی شده است این دو عنصر ارزشمند در هورامان جایگاهی مقدس دارند و در تضادی بسیارزیبا)وجود منابع آبی فراوان و کمبود خاک و زمین مناسب( باعث خلق شگفتی هایی در نوع زندگی این مردمانو تعامل آنها با طبیعت شده است. حلقه اتصال این دو عنصر ارزشمند در هورامان را می توان عنصر سومی به نامسنگ دانست.
از گذشته های دور از زمین به صورت های گوناگون، ازجمله برای کشت، باغبانی، مسکن و برپایی روستاها وشهرها، کشیدن راه ها ودر زمین های دور دست و غیرقابل کشت به عنوان چراگاه برای چرای دام ها استفادهشده است. کشت و کار و تامین نیازهای اساسی خوراکی از مهمترین کاربردهای زمینهای خوب بوده است. درهورامان استفاده بهینه از این نعمت خدادادی از زمانهای دور، روشهای گوناگونی به کار برده شده که در میانآنها، برپایی روستاها در زمینهای غیرقابل کشت، بافت بسته و فشرده روستاها، باغداری به جای کشت وکار)کشاورزی به اندازه معیشت(، ایجاد تراسها و باغهای پلکانی را میتوان نام برد.